Voorspelbare kosten maakt energietransitie betaalbaar voor huurders
Artikel uit 2019 - In een nieuwbouwproject in Utrecht testen woningcorporatie Bo-Ex en energieleverancier Eneco een nieuw energieconcept. Energie is in dit concept geen product, maar een dienst: voor een vast bedrag per maand staat de verwarming op een comfortabele 20 graden. ‘Met dit concept houden we de woonlasten betaalbaar en voorspelbaar’, stelt Marije Eleveld, directeur van Bo-Ex.De 61 nul-op-de-meter-woningen in de Utrechtse wijk Leidsche Rijn zijn voorzien van de duurzaamste energietechnieken: uitstekende isolatie, een warmtepomp, een slimme meter en zonnepanelen. Het energieconcept heet ‘comfort-as-a-service’: bewoners betalen een vast bedrag per maand voor een vaste energiebundel. Daarvoor krijgen ze een woning die gemiddeld op 20 graden verwarmd kan worden en 180 liter warm water per dag (voldoende om bijvoorbeeld 30 minuten te douchen). Een tegenvaller op de energienota als gevolg van een strenge winter behoort daarmee tot het verleden.
Woningcorporaties in de energietransitie
Voor woningcorporatie Bo-Ex is dat laatste essentieel om huurders mee te krijgen in de energietransitie. De corporatie richt zich met haar woningaanbod van bijna 9.000 eengezinswoningen en appartementen volledig op de sociale huursector. Bo-Ex heeft de ambitie om in 2035 CO₂-neutraal te zijn en is hard op weg om gemiddeld een energielabel B op de woningen te hebben. Dat is een aanzienlijke uitdaging voor de corporatie.
“De uitdaging zit enerzijds in techniek en fasering”, vertelt Marije Eleveld, directeur van Bo-Ex. “Innovatie vindt natuurlijk continu plaats. Hoe zorg je dat je op korte termijn stappen blijft zetten, zonder dat de technologie je inhaalt?” Toch is de tweede uitdaging misschien nog wel belangrijker: het betrekken van huurders bij de energietransitie. De woningcorporatie krijgt steeds meer vragen van huurders over zonnepanelen of energiebesparing. De meeste huurders hebben echter andere zorgen, merkt Eleveld. “We hebben een grote groep huurders met lagere inkomens, die soms schulden hebben of zelfs in armoede leven. Zij hebben zoveel aan hun hoofd, het is logisch dat de energietransitie voor hen geen prioriteit heeft. Als woningcorporatie willen wij hen daarom zoveel mogelijk ontzorgen.”
“Een tegenvaller op de energienota als gevolg van een strenge winter behoort tot het verleden.”
Inzicht in energieverbruik
Huurders ontzorgen is dan ook de basis van ‘comfort-as-a-service’. Naast een comfortabel verwarmde woning en een vaste hoeveelheid warm water voor een vaste prijs, biedt een monitoringssysteem continu inzicht in het energieverbruik. Via een portal kunnen bewoners per dag, week, maand of jaar bekijken hoeveel warmte en warm water ze verbruikt hebben.Volgens Eleveld is dat inzicht belangrijk voor huurders. “Mensen zijn bang dat ze onverwacht voor hoge kosten komen te staan. In dit systeem kunnen ze direct zien hoe hun gedrag het energieverbruik beïnvloedt. Het geeft dus ook handvatten om het verbruik te verlagen als dat nodig is.”
Risico voor de energieleverancier
Het grootste verschil ten opzichte van het traditionele energiecontract is dat klanten niet betalen voor de kilowatturen, maar voor het resultaat. Michel Kerkhof, programmamanager bij Eneco, legt uit hoe dat werkt. “Stel, het gaat een paar weken serieus vriezen, waardoor het energieverbruik van de warmtepomp omhoog gaat. De output is hetzelfde: de woning blijft op 20 graden. Maar wat er aan elektriciteit in gaat, komt voor de rekening van Eneco. Voorheen betaalde de klant die extra kilowatturen zelf, maar in dit concept is het risico voor ons.”Hetzelfde geldt voor de opbrengst van de zonnepanelen. Eneco maakte een inschatting op basis van het gemiddelde aantal zonuren in een jaar en het rendement van de panelen. Het risico van een lagere opbrengst, bijvoorbeeld wanneer de zon veel minder schijnt dat gemiddeld, is ook voor de energieleverancier.
Eventuele meevallers bij een laag verbruik zijn ook voor de energieleverancier. Een groot verschil ten opzichte van het reguliere energiecontract: waar een reguliere energieleverancier meer verdient als er meer kilowatturen verbruikt worden, is dit model geënt op energiebesparing. “Er zitten natuurlijk grenzen aan. Als bewoners de verwarming hoger willen zetten dan 20 graden, dan betalen ze daarvoor een meerprijs die ze van tevoren weten. Maar binnen die standaard energiebundel zijn wij gebaat bij een zo laag mogelijk verbruik”, zegt Kerkhof. “Ondertussen weet de klant natuurlijk precies waar die aan toe is met een vast bedrag per maand, zonder uitschieters.”
Warmtepomp
Met het onderhoud van de warmtepomp neemt Eneco een andere grote zorg weg van gebruikers, denkt Kerkhof. “Je hoort wel eens in de media dat een warmtepomp niet goed werkt, waardoor mensen ineens met een hoge energierekening komen te zitten. Bij ‘comfort-as-a-service’ zijn wij volledig verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van die machine. Het is veel meer dan enkel het schuiven van een doos. Met deze dienst maken we de energietransitie makkelijk, betaalbaar en zorgeloos voor klanten.”Energieambassadeurs
Een duurzame woning is wel even wennen, zegt Eleveld. Vooral als het gaat om de lage temperatuurverwarming. “Je voelt geen duidelijke warmtebron, zoals bij een normale verwarming. Sommige huurders dachten daardoor dat de verwarming het niet deed.” Om huurders te helpen bij het gebruik van de woning schakelde Bo-Ex energieambassadeurs in. Zij leggen uit hoe de installaties werken, wat de verschillen zijn met een gasgestookte cv en hoe ze energie kunnen besparen.Ook het monitoringssysteem speelt daar een rol in. Na het eerste stookseizoen gaat Eneco met bewoners in gesprek over de resultaten uit de portal. “Het gaat om een pilot, het is voor iedereen nieuw. We vinden het belangrijk om bewoners zoveel mogelijk te helpen met energiebesparing. En in zo’n energiezuinige woning is dat ook mogelijk.”
Eleveld verwacht dat het energieconcept bewoners aanzet om energiezuiniger te leven. “Als je elke dag kunt zien wat je verbruik is en wat het kost, dan stimuleert dat om het verbruik zo laag mogelijk te houden. Als je energiebundel snel opgaat, dan is dat een signaal om te besparen. Op deze manier kunnen huurders voorkomen dat hun energieverbruik hen in de portemonnee raakt.”
Het energieconcept van de toekomst
Gaat ‘comfort-as-a-service’ de standaard worden voor Eneco? Kerkhof denkt dat energieleveranciers steeds meer die kant op zullen bewegen. “De klant zit gewoon niet meer te wachten op energie als product. Die willen dat energie betaalbaar is en dat energiebesparing gemakkelijk gemaakt wordt.Het concept is toepasbaar op elke woning waarbij je de energieconsumptie in kaart kunt brengen. “We hebben er nu voor gekozen bij nieuwbouw te beginnen, omdat we hier vanaf de tekentafel betrokken konden zijn. Maar er zijn renovatieprojecten waarbij prachtige schillen worden aangebracht tegen de wanden en op de daken. Zodra je daar het energieverbruik kunt vaststellen, kun je prima comfort-as-a-service toepassen.”
Voor woningcorporaties is het in ieder geval een kans om huurders bij de energietransitie te betrekken. “Die ontzorging is een belangrijke succesfactor van de hele duurzaamheidsopgave”, besluit Eleveld.
