Grootste warmtepomp verwarmt circa 20.000 huizen met warmte uit rioolwater
Water is een enorme bron van duurzame warmte. Om die te winnen realiseert Eneco samen met het Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden bij de nieuwe waterzuiveringsinstallatie in Overvecht een 27 MW warmtepomp, de grootste in Nederland. In totaal produceert de installatie ongeveer 583.000 gigajoule aan warmte per jaar. Dat is evenveel als de warmtevraag van circa 20.000* woningen.- Gemiddeld aantal draaiuren van de warmtepomp is 6000 uur per jaar
- Vermogen van de warmtepomp is 27 MW
- COP (Coëfficiënt Of Performance) van de warmtepomp is ≈ 3,6
- Gemiddeld warmteverbruik voor een woning in Utrecht van een klant bij Eneco is 28 GJ per jaar
- Het warmteverlies is in deze berekening niet meegenomen
De warmtepomp produceert 27 MW x 6000 x 3,6 = 583.200 GJ per paar. Uitgaande van een gemiddeld jaarverbruik van een woning wordt er genoeg warmte opgewekt voor de warmtevraag van circa 20.000 woningen.
Restwarmte uit water – aquathermie genoemd – is een potentieel enorme bron van schone warmte. ‘Als we die op grote schaal kunnen winnen, hebben we genoeg voor 50% van alle huizen en bedrijven in Nederland’, weet Constantijn Jansen op de Haar. Hij is bestuurder bij Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, beheerder van zeventien waterzuiveringsinstallaties in de regio Utrecht. Een daarvan is die in Overvecht, waar Eneco de grootste duurzame warmtepomp van Nederland wil bouwen.
Eneco is namelijk hard bezig met het verduurzamen van haar stadswarmtenetten. In steeds meer steden wordt aardgas vervangen door duurzame warmtebronnen, om woningen en bedrijven duurzaam op een comfortabele temperatuur te brengen. Voorbeelden van zulke alternatieve bronnen zijn BioWarmte Installatie Lage Weide, aardwarmte en warmte-uit-water.
Lauwwarm rioolwater
Zuiveringsinstallaties zoals die in Overvecht zijn ideaal voor het winnen van warmte uit afvalwater. ‘Hier komt dagelijks 65 miljoen liter rioolwater binnen, vanuit douches, wastafels, wasmachines, vaatwassers en bedrijven’, vertelt Constantijn Jansen op de Haar. ‘Dat water is lauwwarm: ’s zomers is het 24 graden, ’s winters zo’n 12 graden. Daar zit veel bruikbare warmte in, het is zonde om dat zomaar de natuur in te laten lopen.’ Met de nieuwe warmtepomp kan straks een deel daarvan worden teruggewonnen en gebruikt voor stadswarmte. ‘In 2022 start de bouw en als die volgens verwachting verloopt kan de warmtepomp eind 2023 draaien.’
Gunstige factoren
Dat juist Utrecht de primeur krijgt van deze enorme warmtepomp heeft volgens Jansen op de Haar alles te maken met een combinatie van gunstige factoren. ‘Onze waterzuivering ligt midden tussen de woonwijken. Het rioolwater komt van dichtbij, de afnemers van de stadswarmte zitten direct hier ‘om de hoek’ aan een bestaand warmtenet van Eneco, en hun warmteoverdrachtstation staat hier pal aan de overkant van de straat. Allemaal voordelen. Daardoor kunnen de afnemers van stadswarmte een grote duurzaamheidsstap maken zonder dat er thuis of in hun buurt hoeft te worden verbouwd.’
De hoogheemraad werkt constructief mee om dit mogelijk te maken. ‘Eneco kan de installatie bouwen op ons terrein,’ legt de bestuurder uit, ‘we vinden het prachtig dat dit kan. Sterker nog: ik ben er heel trots op! Daarom wil ik te zijner tijd ook graag een display bij de ingang van ons terrein zetten, waarop je live kunt zien hoeveel duurzame warmte ons terrein levert aan de mensen in Utrecht.’
Restwarmte uit water voor circa twintigduizend* woningen
Technisch werkt de Utrechtse warmtepomp met hetzelfde principe als een koelkast of airco: een koudemiddel neemt door verdamping aan de ene kant van de installatie warmte op, en geeft die door condensatie aan de andere kant weer af. De warmtepomp brengt de temperatuur naar 75°C tot 83°C en voert die terug in het warmtenet. In totaal produceert de installatie ongeveer 583.000 gigajoule aan warmte per jaar. Dat is evenveel als de warmtevraag van circa 20.000* woningen.
*De berekening is gebaseerd op:
- Gemiddeld aantal draaiuren van de warmtepomp is 6000 uur per jaar
- Vermogen van de warmtepomp is 27 MW
- COP (Coëfficiënt Of Performance) van de warmtepomp is ≈ 3,6
- Gemiddeld warmteverbruik voor een woning in Utrecht van een klant bij Eneco is 28 GJ per jaar
- Het warmteverlies is in deze berekening niet meegenomen
De warmtepomp produceert 27 MW x 6000 x 3,6 = 583.200 GJ per paar. Uitgaande van een gemiddeld jaarverbruik van een woning wordt er genoeg warmte opgewekt voor de warmtevraag van circa 20.000 woningen.
Bewezen technologie
De Utrechtse warmtepomp werkt met bewezen technologie. ‘Voor Nederland is dit nieuw op deze schaal en toepassing, maar in Scandinavië is hier veel meer ervaring mee’, legt Boudewijn Janse de Jonge van Eneco uit. ‘In het Deense Kalundborg en het Zweedse Malmö staan vergelijkbare warmtepompinstallaties. De lessen die we daarvan leren, kunnen we hier direct toepassen. Dat is nodig ook. In de energietransitie gaat het aantal warmte-klanten fors groeien. Duurzame bronnen maken deze groei mogelijk, maar duurzame bronnen zijn schaars en succesvolle projecten slagen alleen als partijen nauw samenwerken. In de hele warmteketen, van bron tot klant. Zoals bij dit project: Eneco als marktpartij en drijvende kracht, samen met het hoogheemraadschap.’
Waardevolle lessen
Zodra de installatie draait, krijgt Utrecht naast warmte ook veel waardevolle lessen. ‘We gaan hiermee veel leren voor de mogelijkheden om ook elders in het land ‘TEA’ te winnen - thermische energie uit afvalwater’, aldus Boudewijn Janse de Jonge. ‘Want het blijft wat ons betreft niet bij dit ene geval. Er zijn in Nederland ongeveer 250 rioolwaterzuiveringen. Als je gasloos wilt bouwen, is stadswarmte met TEA een heel duurzame optie. Of TEO, thermische energie uit oppervlaktewater; dat potentieel is zelfs nog groter. Met projecten zoals dit leren we hoe we dat optimaal kunnen benutten.’
Nog maar het begin
Constantijn Jansen op de Haar is het daar volledig mee eens. “Het is fantastisch. Sterker nog: ik wil binnenkort in gesprek met ons algemeen bestuur over de vraag of we niet moeten overwegen om meer vergelijkbare projecten bij onze zuiveringsinstallaties te ontwikkelen. Nu stroomt op al die locaties veel warmte weg. Zou het niet prachtig zijn als we die duurzaam kunnen hergebruiken? Het potentieel van warmte-uit-water is gigantisch. Wat mij betreft is dit nog maar het begin."
