Zonnige werkdag veroorzaakt nu al urenlang negatieve prijzen
19 april 2023 door Redactie EnecoSamenvatting
- Veel zon leidde woensdag tot overproductie elektriciteit
- Korte termijn gasprijzen hebben daalpotentie door de LNG-prijsontwikkeling in Azië
- Het voorjaar blijft nog uit en Noors onderhoud van start
Terugblik gas en elektriciteit
Zon en wind hadden grote invloed op spotmarkten elektriciteitIn tegenstelling tot de vooruitzichten van vorige week is het voorjaar niet doorgebroken. Grootste deel van de tijd was er behoorlijk tot veel wind en af en toe ook veel zon. Gisteren (woensdag) was de meest zonnige dag. Dit was reeds voorzien waardoor de EPEX-uurprijzen in de middag al bijna -200 euro/MWh noteerden. Maar op de onbalans werd het nog bonter: van 9:30 uur tot 15:30uur onafgebroken negatieve prijzen bijna 5 uur lang prijzen die tot -300 euro/MWh wegzakten. Meest bizarre was dat de windparken vanaf het begin van de middag vrijwel allemaal afgeschakeld waren, maar toch bleef de onbalansprijs diep negatief en heeft Tennet drie uur achtereen noodvermogen afregelen moeten afroepen om het net enigszins uit het overschot te halen. Er was rond 15:00 uur slechts 350 MW aan windproductie over en ondanks dit was het net nog in overschot. De conclusie is duidelijk: de productie uit zonnepanelen is sterk toegenomen ten opzichte van vorig jaar en kan dus op werkdagen leiden tot langdurig lagere spotprijzen.
Op dagen met weinig zon zagen we de deze week uurprijzen van 80-90 euro/MWh, en bij de dagstart en in de avond 140-150 euro/MWh. Het laatstgenoemde niveau wordt bepaald door de kostprijs van gascentrales.
Tenet heeft de laatste dagen behoorlijk moeite om de balans te handhaven. Zondag en maandag heeft Tennet in periodes van weinig wind noodvermogen opregelen afgeroepen en dinsdag en woensdag afregelend noodvermogen. Elke periode 1 tot 3 uur, best lang dus.
Spotmarkt gas omhoog en daarna omlaag
De spotmarkten voor gas reageerden op de verhouding van vraag en aanbod. De temperatuur viel deze week tegen en het Noorse groot onderhoud is gestart. Hier kwam vanaf dinsdag onverwachte uitval in de Noorse gasproductie bij. Dit leidde in de eerste dagen van de week tot een licht opwaartse prijsbeweging. Woensdag eind van de middag kwam ineens een omslag. Het gasverbruik van elektriciteitscentrales was bijna weggevallen en de dagen ervoor was de Aziatische spotmarkten voor LNG al wat weggezakt door de gunstige weersomstandigheden daar. LNG voor juni23 handelde vannacht op ca. 37 cent/m3 in Azië. Hier zakte TTF voor mei van 41,5 naar 39 cent/m3 gisteren eind van de middag. In continentaal Europa liggen de daggasprijzen vrijwel op lijn, de prijs in Engeland is ca. 2 ct/m3 lager. Deze volgt dus meer de LNG-prijs in Azië.
Het Nederlandse gasverbruik was in de eerste helft van april ca 25% lager dan het gemiddelde 2019-2021. Ondanks het koude voorjaar blijft de vraaguitval nog steeds zichtbaar. De gasvoorraden zijn afgelopen week nauwelijks veranderd. De Nederlandse voorraad staat nog steeds op ruim 60%, Duitsland op 64,5%. De LNG-aanvoer is uitstekend en ook voor de komende 10 dagen worden nog 14 aanlandingen in de UK verwacht en 8 op Gate. De terminal in Eemshaven kent een onverwachte storing en ligt er deels tot eind van de maand uit. De gasinvoeding vanuit LNG in de Franse terminals komt weer goed op gang. De situatie blijft daar wel onzeker doordat de maatschappelijke onrust over de pensioenplannen voortduurt.
Terugblik elektriciteit, emissierechten en steenkool
Lange termijnprijzen zakken duidelijk minder
De lange termijnprijzen van gas volgen op het eerste oog de korte termijnprijzen, maar een betere beschouwing leert iets anders. Het prijsverschil tussen gas voor mei 2023 en 4e kwartaal 2023 was midden maart 7 cent/m3. Mei was 39 cent/m3, 4e kwartaal 46 cent/m3. Gisteren einde dag was mei weer 39 cent/m3 maar 4e kwartaal was 52 cent/m3. Het prijsverschil is dus opgelopen naar 13 cent/m3. We zien hetzelfde verderop de curve: jaarblok 2024 handelt tegen 53,5 cent/m3, dit is 6 cent/m3 hoger dan midden maart. Zelfs op 2027 is de prijs met 31,8 cent/m3 nog 3 cent/m3 hoger dan midden maart. Het prijspatroon sluit hierdoor beter aan op de Aziatische LNG-prijzen. Het prijsverschil tussen winter24 en winter25 is daar slechts 3 cent/m3.
De OTC elektriciteitsprijzen volgen de gasprijzen, zeker op de lange termijn. De WKK sparkspreads zijn vergelijkbaar met vorige week, nadat ze in de afgelopen week wat daalden. De prijssituatie in Europa voor komende winter is nog steeds bijzonder: base voor 4e kwartaal 2023 handelt in Nederland voor ca. 143 euro/MWh, in Duitsland voor 147 euro/MWh en in Frankrijk voor 304 euro/MWh. Voor het 1e kwartaal 2024 is het prijsverschil nog groter.
Olie en steenkool omlaag, EUA blijven hoog
De olieprijs is na de prijspiek van medio vorige week weer gedaald: Brent voor jun23 van 87 naar 81,5 dollar/vat. De raffinagecijfers zijn gunstig en de vraag blijft achter. Het nieuws van de onverwachte productiebeperking van OPEC+ is door de markt verwerkt en het lijkt er nog niet op dat het einde van de coronabeperkingen in China leiden tot een veel hogere energievraag.
De steenkoolprijs blijft mede hierdoor ook gematigd met ca. 127 $/ton voor jaarblok 2024. De prijscurve voor steenkool is uitzonderlijk vlak, de prijzen voor alle tijdvakken van frontmaand tot jaarblok 2025 liggen tussen 125 en 128 $/ton. De euro is afgelopen week versterkt ten opzichte van de dollar en is nu ca 1,10 $ waard.
De CO2 emissierechtenprijs blijft stijf: het december23 contract blijft rond 95 €/ton handelen. Met de onzekerheid over de rapportage 2022 zal dit nog een week of drie zo blijven.
Nieuwe beleidsstappen op energiegebied
Deze week het Europese Parlement het ‘Fit for 55’-pakket van de Commissie aangenomen. Het maatregelenpakket moet de transitie van fossiel naar duurzaam opgewekt energieverbruik versnellen en daarmee de beoogde CO2-emissiereductie borgen. Hoofdpunten zijn: meer belasting op gas, minder op elektriciteit en verhogen van energiebelastingen voor grote verbruikers.
De Nederlandse overheid heeft deze week bekend gemaakt dat ze net als vorig jaar exploitanten van gasopslagen indien nodig subsidieert om de gasvoorraden op 1 november op 90% te hebben. Als slot op de deur geldt dat als er ondanks deze stimulering nog te weinig gevuld is, staatsbedrijf EBN zelf Bergermeer tot 90% zal aanvullen. De huidige marktprijzen zijn overigens meer dan voldoende stimulerend voor vulling.
Verwachtingen voor de komende week
Het weerbericht stelt voorlopig nog geen lenteweer in het vooruitzicht. Dit weekend wordt het even zachter, maar met wind en regen zal dit zeker niet als voorjaar voelen. Daarna wordt het weer koud en pas eind volgende week kan de temperatuur eindelijk op meerjaarsgemiddelde waarden komen. De prijsverwachting voor daggas is dan ook een mix van extra gasvraag door kou en verlaagde gasvraag door veel wind. Qua aanbod is er zoveel LNG onderweg dat niemand zich zorgen zal maken om het Noorse onderhoud. De LNG-prijs in Azië geeft ruimte voor prijsdaling tot 37 cent/m3, maar deze beweging is pas waarschijnlijk als het voorjaar wordt.
Baseload elektriciteit voor dit weekend handelt op 75 euro/MWh, voor volgende week op bijna 100 euro/MWh. Ter vergelijking: voor vandaag (donderdag) was de gemiddelde uurprijs 112 euro/MWh. Ervan uit gaande dat er ochtend- en avonduren van ca 140 euro/MWh zullen noteren, betekent dit dat er dit weekend een heel aantal uren een prijs onder 25 euro/MWh zullen hebben. Voor volgende week weten we dat als de zon een dag goed doorbreekt, we exact hetzelfde zullen zien als afgelopen woensdag, dus langdurig negatieve prijzen overdag. Op bewolkte dagen zullen de uurprijzen net als vandaag tussen 80 en 140 euro/MWh zijn.
Er is weinig reden in de grondstoffen of in fundamentele factoren te vinden voor grote prijsbewegingen in de langetermijnprijzen. Deze volgen zeer gedempt de kortetermijnprijzen. Het prijsverloop sinds midden maart maakt een grote prijsdaling op langetermijnprijzen gas onwaarschijnlijk.
