Verminderde gasaanvoer zorgt voor nervositeit

Samenvatting:

• Verlenging Noors onderhoud zorgt voor krappere gasmarkt
• Korte termijnprijzen en prijsvolatiliteit bij gas en elektriciteit fors hoger
• Deze maand minder LNG in met name het Verenigd Koninkrijk
• Tweede fase van Noors onderhoud start in augustus

Sinds begin juni heerst er met name op de gasmarkt grote onzekerheid. Het Noorse onderhoudsseizoen is in volle gang en verliep tot eind mei voorspoedig met beperkte onverwachte gebeurtenissen. De gasprijzen kregen daardoor de ruimte voor gestage daling. De prijsbewegingen gedurende de handelsdagen waren klein. De markt vertrouwde op de geplande terugkeer van Noors gas van de grote gasverwerkingsfabriek Nyhamna vanaf 9 juni, goed voor 80 miljoen m3 gas per dag.

Vertraging Noors onderhoud
De kalmte is abrupt verstoord doordat er in de afgelopen weken meerdere ongeplande verstoringen zijn gemeld door de Noorse netbeheerder Gassco. Daardoor duurt het onderhoud op diverse locaties een stuk langer dan gepland. Het begon op 31 mei met een verstoring bij de Noorse LNG-terminal Hammerfest. Het volume effect was nog beperkt, maar de markt schoot direct in een staat van nervositeit. Inmiddels is bekendgemaakt dat het geplande onderhoud bij Nyhamna tot 15 juli verlengd wordt. Dit uitstel resulteert in een vermindering van bijna 3 miljard m3 op het verwachte gasaanbod. Inclusief het overige kleinere onderhoud en verstoringen is er momenteel per dag rond de 150 miljoen m3 minder Noors gas beschikbaar. Dat is bij elkaar opgeteld circa 1 miljard m3 per week.

Tweede onderhoudsgolf in augustus en september
De huidige planning van Gassco laat zien dat nagenoeg de volledige capaciteit in de laatste twee weken van juli weer beschikbaar zou moeten zijn. De volgende onderhoudsfase zal per 1 augustus starten. Dan gaat onder andere het grote Kollsnes-veld in onderhoud en al vrij snel daarna ook het bekende Troll-veld. Gedurende augustus en september zal er dan ruim 6 miljard m3 gas aan volume niet op de markt kunnen komen. Met als belangrijk aandachtspunt, dat de planning dan wel gehaald moeten worden.

Prijsvolatiliteit bij gas is terug
Deze perikelen hadden groot effect op de prijsvorming. Aan de dalende prijstrend is abrupt een einde gekomen. Twee weken geleden bodemde de gasmarkt enkele centen per m3 onder de Aziatische LNG prijs. Sindsdien zijn zowel het prijsniveau als de volatiliteit (prijsbewegingen gedurende de handelsdag) flink omhoog gegaan in een nerveuze markt. Daggas en gascontracten tot en met het eerste kwartaal van 2025 noteren inmiddels circa 10 €ct/m3 hoger. Maar ook de prijsbeweging binnen een dag kan zomaar vijf cent op en neer zijn, wat weer doet herinneren aan de situatie van vorig jaar. De gastermijnen vanaf Q1-2025 zijn veel minder beïnvloed. Het zomercontract voor 2025 noteert wel ongeveer 3 €ct/m3 hoger en handelt eigenlijk al ongeveer een maand vrij dicht rondom de 40 €ct/m3. Nog verder in de tijd, jaarcontracten 2026 en 2027, zijn in de voorafgaande weken relatief stabiel geweest en handelen respectievelijk voor circa 35 en 30 €ct/m3.

Emissierechten, steenkool en elektriciteit ook omhoog
Bij de emissierechten is sinds het begin van deze maand ook een prijsomslag waar te nemen. Op 1 juni werd het December-2022 contract nog voor minder dan 80 €/ton verhandeld. Afgelopen woensdag werd in de ochtend ruim 20% meer betaald, namelijk meer dan 95 €/ton. Ook hier is de volatiliteit groot, want een dag later noteert het contact alweer onder de 90 €/ton. Ook steenkool is in dezelfde verhouding duurder geworden. Het jaarcontract voor 2024 schommelt de afgelopen week namelijk rond de 115 $/ton, maar de stijgende trend is nog wel intact. Dit alles heeft logischerwijs ook de termijnprijzen voor elektriciteit doen stijgen. Net als bij gas geldt dat vooral voor de contracten tot en met 2025. De baseload jaarprijzen voor 2026 en 2027 zijn beperkt hoger en bewegen rond de respectievelijk 105 en 90 €/MWh.

Vultempo Duitse gasvoorraden blijft wat achter
De Nederlandse vulling van de gasvoorraden ging de afgelopen weken onverminderd door met gemiddeld 0,35% (ofwel: circa 50 miljoen m3) per dag, dat is 2,5 procentpunt per week. Inmiddels is de gemiddelde vulgraad opgelopen tot ruim 75%. Met het huidige tempo zijn de voorraden begin september voldoende gevuld. In de afgelopen weken is de Duitse vulling minder stabiel. Er wordt dagelijks wel gas opgeslagen, maar het tempo varieert van 0,1 tot 0,35% per dag. Vooralsnog ligt de gemiddelde vulgraad met 79% nog wel hoger dan in Nederland, maar het verschil is wel kleiner geworden. De LNG aanvoer naar de Duitse LNG terminals van Brunsbuttel en Lubmin blijft tegenvallen. Gezamenlijk zouden deze terminals 24 miljoen m3 per dag kunnen verwerken, maar tot nu toe wordt slechts de helft van deze capaciteit gebruikt.

Minder LNG naar het Verenigd Koninkrijk
Het Verenigd Koninkrijk lijkt sinds deze maand minder aantrekkelijk voor LNG schepen. In de afgelopen drie weken is er in totaal nog geen half miljard m3 als LNG aangekomen. De maand mei was nog goed voor meer dan 2 miljard m3 aan LNG. Ook voor de rest van de maand juni worden er slechts twee schepen verwacht. Naast de verminderde Noorse aanvoer, heeft dit direct effect op de gasvoorraden. Sinds begin deze maand is de Britse vulgraad afgenomen van 50 naar 40%.

De afgelopen weken hebben prijsopdrijvende factoren de overhand gehad (langer dan gepland Noors onderhoud, minder LNG naar Europa). De gasprijs was inderdaad flink weggezakt, zelfs tot iets onder het niveau in Azië. Inmiddels liggen de TTF en de JKM (Japan/Korean Marker) weer op gelijke hoogte. Het LNG aanbod voor de Nederlandse terminals (Gate en Eemshaven) is wel op peil gebleven. In de komende twee weken worden er in totaal vijf schepen verwacht.

De weersomstandigheden voor de komende twee weken bevatten prijsopdrijvende factoren. In heel Europa is de temperatuur 2 tot 6 graden hoger dan normaal, dus een hogere koelvraag. Terwijl wind en neerslag minder dan gemiddeld zijn. Als deze omstandigheden langer aanhouden, zal dit leiden tot lagere waterstanden, een te hoge watertemperatuur voor benodigd koelwater van centrales en minder opwekking uit waterkracht. Daartegenover blijven de fundamentele krachten die tot voor kort voor prijsdaling zorgden van kracht:

• Europese gasvoorraden zijn nu al voor driekwart gevuld
• de economische situatie in Europa is door de hardnekkige inflatie niet al te rooskleurig
• de Duitse economie, de grootste van Europa, krimpt dit jaar waarschijnlijk meer dan gedacht
• het gasverbruik is al maanden lager dan in voorgaande jaren het geval was

Het is wel duidelijk geworden, dat zolang de onzekerheid rond het Noorse onderhoud de boventoon blijft voeren, de Europese gasmarkten gespannen zullen blijven reageren. Waar vorig jaar de ontwikkelingen van de Russische aanvoer het prijsverloop bepaalde, lijkt het er nu op dat met name de Noorse gasaanvoer de prijsrichting bepaalt. Een al te zeer wegzakkende gasprijs op het Europese continent is in ieder geval niet in het voordeel van de Noren. Ofwel: de markt zal gespannen de genoemde ontwikkelingen blijven volgen. Met aanhoudende volatiele en nerveuze bewegingen van de termijnprijzen tot gevolg.