Stieren op de weg; gasprijzen vliegen omhoog

Het belangrijkste nieuws
Deze week beginnen we dicht bij huis: vanaf zondag duikelt het kwik omlaag naar ca. 12 à 13 graden overdag. In de nacht is er zelfs vorst aan de grond mogelijk. In de rest van West-Europa worden soortgelijke weersomstandigheden verwacht. Dit is een flinke ommekeer ten opzichte van deze week, waarin nog dik 20 graden Celsius werd genoteerd. In Zuid-Spanje steeg het kwik zelfs tot ruim boven de 30 graden. Verder neemt volgende week de windproductie af, waardoor de vraag naar gas voor elektriciteitsopwekking toeneemt. Zowel de temperatuur als de windkracht vallen daarmee lager uit dan eerder verwacht werd, en dat wordt door meerdere analisten dan ook als hoofdreden aangewezen voor de prijsstijgingen de laatste dagen.

Daar kwam nog eens het bericht bovenop dat zondagochtend zowel de Balticonnector-gaspijpleiding als een telecomkabel tussen Finland en Estland beschadigd zijn geraakt. Beide onderzeese verbindingen lopen parellel aan elkaar, maar wel op ‘significante’ afstand van elkaar, aldus de telecom-operator Elisa. In de eerste berichten sprak de Finse overheid over ‘mogelijke sabotage’, maar later werd dit bijgesteld naar ‘waarschijnlijke sabotage’. De Noorse seismologische dienst Norsar heeft een vermoedelijke explosie waargenomen rond de tijd dat het gaslek ontstond, maar er is nog verdere analyse nodig om vast te stellen wat er exact gebeurd is. De Balticonnector is sinds december 2019 operationeel en transporteert ca. 3,5 miljard m³ gas tussen Finland en Estland. De capaciteit van de pijpleiding is daarmee bescheiden te noemen, maar het versterkt de nervositeit in de markt over mogelijke andere leidingen en kabels die gesaboteerd kunnen worden. Vooralsnog zijn er weinig zorgen over de leveringszekerheid in Finland en Estland, aangezien Finland beschikt over een eigen LNG-importterminal en Estland een beroep kan doen op de Litouwse LNG-terminal en de ondergrondse gasvoorraden aldaar. 

Verder heeft Chevron op verzoek van de Israëlische overheid het Tamar-gasveld tijdelijk ingesloten. Dit gasveld ligt op schootsafstand van de Gazastrook. Israël is zelf geen LNG-exporteur, maar exporteert wel gas naar Egypte. Daar zijn twee LNG-exportfabrieken aanwezig, die overigens in de zomer vrijwel stil hebben gelegen. Begin oktober zijn de eerste ladingen weer vertrokken. De verminderde aanvoer vanuit Israël kan ervoor zorgen dat Egypte deze winter minder of geen LNG exporteert. Volgens het World LNG Report van IGU heeft Egypte in 2022 ca. 7,3 miljoen ton LNG (= 10 miljard m³) geëxporteerd, waarvan driekwart naar Europa (incl. Turkije).
Ten slotte nog vier korte nieuwsberichten. 

• Deze maand moet de nieuwe, drijvende LNG-importfabriek in Le Havre operationeel worden. De verwachte import deze winter is ca. 2 miljard m³. De maximale importcapaciteit is 5 miljard m³/jaar, waarmee de totale Franse importcapaciteit op 40 miljard/jaar komt.
• Woensdag volgde het bericht dat TotalEnergies een contract met een looptijd van maar liefst 27 jaar heeft getekend om Qatarees LNG te importeren. Het contract loopt van 2026 t/m 2053 en is afkomstig uit twee nieuw te ontwikkelen gasvelden in Qatar. Dit is een trendbreuk met eerdere LNG-contracten die afgesloten werden door Europese bedrijven, die doorgaans een looptijd hadden van 10 tot maximaal 20 jaar.
• De werknemers bij twee Australische LNG-faciliteiten dreigen vanaf 19 oktober weer te gaan staken om betere werkomstandigheden en arbeidsvoorwaarden af te dwingen. Er wordt momenteel met behulp van een mediator gezocht naar een oplossing. Bij een eerdere staking is geen significante terugval qua export gebleken, dus de impact lijkt vooralsnog beperkt.
• De Nederlands LNG-terminals in Rotterdam en de Eemshaven mogen de komende tien dagen nog zeker vier gevulde tankers verwelkomen, en nog één die Nederland als mogelijke bestemming heeft.

Prijsontwikkelingen gas en elektriciteit
Het prijseffect van de hierboven genoemde invloeden is aanzienlijk. De gasvoorraden konden vorig jaar tot in november gevuld worden door de zachte temperaturen, maar dit jaar lijkt het stookseizoen enkele weken eerder te beginnen. De daggasprijs stond in het weekend nog ruim onder 30 €ct/m³, maar is inmiddels opgelopen naar ca. 45 €ct/m³.
Bij het vergelijken van de termijnprijzen van deze woensdag en vorige week woensdag zien we dat het novembercontract bijna 30% gestegen is. Ten opzichte van twee weken terug is het een prijsstijging van ca. 11%. De laatste dagen beweegt dit tijdvak tussen 45 en 50 €ct/m³. Ook de verdere periodes zijn stevig opgelopen. Alle 2024-contracten (zowel maand, kwartaal als jaar) staan ca. 15% hoger dan een week geleden. De prijsstijgingen op de jaren daarna vlakken af naar mate ze verder in de toekomst liggen.

De elektriciteitsprijzen laten eenzelfde tendens zien. Het novembercontract staat ca. 20% hoger en ook alle 2024-contracten zijn meer dan 10% gestegen ten opzichte van vorige week. De jaren 2026 en 2027 zijn slechts beperkt opgelopen. Doordat de gas- en elektriciteitsprijzen in tandem met elkaar bewegen, is er relatief weinig veranderd qua warmtekosten en spark spreads.

Vanwege de sterk wisselende weersomstandigheden hadden de EPEX-prijzen ook een onstuimige week. Afgelopen vrijdag, zaterdag en woensdag zagen we ‘s middags uurprijzen rond 0 €/MWh door veel zon, veel wind of een combinatie daarvan. Maandag en donderdag noteerden de duurste uren ruim boven 200 €/MWh, juist door een gebrek aan zon en wind, en in combinatie met een hogere energievraag in de vroege avonduren. De baseloadprijs varieerde van ca. 50 €/MWh op zaterdag tot ruim 130 €/MWh op donderdag. De onbalansprijzen hielden zich relatief rustig deze week, afgezien van enkele regelmatige, maar zeer kortstondige pieken naar 1800 €/MWh. Alleen maandag zag Tennet zich genoodzaakt om noodvermogen af te roepen tussen 08.47 en 09.24 uur vanwege tegenvallende windkracht in combinatie met een overtrekkend buiengebied.