Onzekerheid door naderend Noors onderhoud en aanval op twee Oekraïense gasopslagen
12 april 2024 door Redactie EnecoSamenvatting
- Deze week oplopende prijzen en volatiliteit
- Noors onderhoudsseizoen van start met enkele (beperkte) verstoringen
- Hoge gezamenlijke opbrengst van zonne- en windenergie
- Uitbreiding van LNG-importcapaciteit in Duitsland
Termijnprijsontwikkelingen gas en elektriciteit
De aprilmaand begon met enkele dagen van prijsdaling bij zowel gas als elektriciteit. Het officiële winterseizoen is ten einde en de vulgraad van de gasopslagen stelde marktpartijen gerust. Daarnaast was het ook in het verloop van temperatuur direct goed zichtbaar dat de lenteperiode is aangebroken. Het afgelopen weekend kende voor Nederlandse begrippen erg warm voor de tijd van het jaar. Met op 6 april zelfs hoogst gemeten temperatuur ooit gemeten. Hier en daar werd het meer dan 25 graden. Terwijl het gemiddeld genomen rond de 12,5 graden is in deze tijd van het jaar.Ondanks deze argumenten die in eerste instantie voor een neerwaartse prijsdruk zorgden, stak de onzekerheid midden vorige week al snel weer de kop op. Het geplande Noorse onderhoud komt pas in de laatste week van deze maand echt op stoom, maar toch werd er door de Noorse operator Gassco in de afgelopen dagen dagelijks melding gemaakt van (beperkte) verstoringen in de Noorse gasaanvoer. Daardoor is er geregeld tot bijna 40 miljoen m3 per dag minder beschikbaar. Het betroffen vooralsnog steeds kortdurende haperingen, maar toch gaf dit voldoende onzekerheid om termijnprijzen te doen oplopen. De noteringen liepen sinds vorige week donderdag over de hele linie op.
Het TTF maandcontract voor Mei-24 noteerde een week geleden nog rond de 25 €ct/m3. In een paar handelsdagen tijd (dinsdag 9 april aan het begin van de middag) werd dit contract op het hoogste punt met 28 €ct/m3 namelijk drie cent hoger verhandeld. Vergelijkbare plussen waren er te zien op alle periodes tot en met het eerste kwartaal van 2026.
Donderdag ochtend 11 april bereikte het bericht de markt dat Russische troepen twee ondergrondse gasopslagen in Oekraïne zou hebben aangevallen. De gasprijzen stegen direct op dit nieuws. De tijdvakken tot en met Q1 2026 stonden aan het einde van de ochtend zelfs bijna 2 €ct/m3 hoger.
Voor 2025 reageren de tijdvakken het meest, met name door focus op de komende winterperiode.
Bij elektriciteit was de stijging bij de kortetermijnprijzen iets groter. Zo noteerde de baseload prijs voor Mei-24 in een paar dagen tijd ruim €7 hoger op 50,7 €/MWh, wat ongeveer 15% hoger is dan een week geleden.
EPEX spotprijs ontwikkelingen
De spotprijsvorming voor elektriciteit werd de afgelopen week sterk beïnvloed door het aanbod van zon en wind in de bronmix. Sinds de start van april is er op de meeste dagen een vrij groot aanbod van wind geweest. Op deze dagen komen de EPEX-uurprijzen niet of nauwelijks boven de 100 €/MWh uit. Het is deze en vorige week zelfs op doordeweekse dagen soms voorgekomen dat er uurprijzen behaald worden die dicht bij nul of zelfs (licht) negatief zijn.
Als het daarnaast ook nog zonnig weer is, zakken de uurprijzen helemaal weg. Als de combinatie zon en wind in het weekend valt (zoals afgelopen 6 en 7 april het geval was), betekent dat (fors) negatieve uurprijzen. Zaterdagmiddag zaten er zelfs twee uren van ruim -120 €/MWh tussen. Grote kans dat er op deze uren windturbines zijn uitgeschakeld.
Ook dinsdagmiddag waaide het flink. Er werd (volgens energieopwek.nl) op land en zee in totaal meer dan 10 GW aan windenergie geproduceerd. Dat was ongeveer tweederde van de Nederlandse totale elektriciteitsvraag. Woensdagmiddag tussen 13 en 14u was de gezamenlijke geproduceerde energie uit zon en wind zelfs 22 GWh.
Opvallend voor donderdag 11 april is het grote verschil in de spotprijs van elektriciteit met de ons omringende landen. Voor Nederland is de baseloadprijs met 67,16 €/MWh het hoogst, met als duurste uur 14-15u op 85,05 €/MWh. Voor Frankrijk is de gemiddelde prijs dan slechts 16,34 €/MWh, met zelfs 15 uren die tussen de 0 en 10 €/MWh in liggen.
In de middag is er ook een groot verschil is te zien met Duitsland. Daar wordt het gemiddelde omlaag getrokken door vier uurprijzen (11-15u) van rond de 1 €/MWh. Blijkbaar is het in beide landen een stuk zonniger dan bij ons.
Terugblik EPEX- en onbalansprijzen
De prijsrichting van de emissierechten (EUA’s) volgt vrij nauwgezet die van gas en elektriciteit.
Ook hier begon de maand april neerwaarts. Het Dec-24 contract daalde in de eerste twee handelsdagen van 61,8 naar bijna 57 €/ton, om vervolgens een hernieuwde stijging van een aantal dagen in te zetten. Afgelopen dinsdag stond er tot ruim 64 €/ton op het scherm, overigens zonder noemenswaardige berichtgeving.
De steenkoolprijs laat op het eerste gezicht nauwelijks beweging zien. Het jaarcontract voor 2025 schommelt de afgelopen twee weken namelijk in een krappe bandbreedte van 114 tot 120 $/ton.
Op een iets grotere tijdschaal bekeken, lijkt de stijgende trend die sinds medio februari is ingezet vanaf de 90 $/ton toch te verzwakken. De huidige prijs van $120 was vorig jaar in de zomerperiode een aantal keer een zogenaamde bodemprijs waarna weer een stijging volgde. Totdat begin november een forse daling werd ingezet. Gezien de zijwaartse beweging van de afgelopen twee weken lijkt het er nu op dat de $120 nu juist als een soort prijsplafond fungeert.
De olieprijs is in de afgelopen maand ongeveer $10 opgelopen. Eind vorige week werd een vat Brent olie voor bijna 92 $/vat verhandeld. Dat was het hoogste niveau in zes maanden tijd. Deze week is een licht correctie zichtbaar, waardoor de prijs voor een 159 litervat momenteel rond de $90 schommelt.
Gasvoorraden en Noors onderhoud
De gasvoorraden in Europa worden momenteel weer mondjesmaat aangevuld voor het komende winterseizoen. De Nederlandse gemiddelde vulgraad nadert de 54%, terwijl het Europese gemiddelde al richting de 61% klimt. Duitsland blijft met een vulgraad van tweederde een van de koplopers. In de eerste week van het zogenaamde vulseizoen betekent dit een toename van een goed procentpunt. Gezien de temperatuurs- en windverwachting voor de komend week is een verdere vulling van de bergingen aannemelijk. Daarna zal het Noorse onderhoud toch van zich laten spreken en zal het zwaartepunt waarschijnlijk meer richting de LNG-aanvoer verschuiven.
Visie voor de komende week:
Naar aanleiding van de recente berichtgeving over de aanval op Oekraïense gasopslagen is het moeilijk in te schatten hoe de gasprijs de komende dagen gaat reageren. De verwachting is wel dat door deze onzekerheid de volatiliteit verder toe zal nemen.
De aanvoer van LNG naar de Nederlandse terminals blijft de komende weken goed op peil. Deze maand worden er namelijk nog acht schepen verwacht.
Bovendien wordt de Duitse LNG importcapaciteit in de komende dagen verder uitgebreid. In de haven van Mukran arriveerden eind februari een drijvende gasopslag en -hervergassings-unit (een zogenaamde FRSU, vergelijkbaar aan die in de Eemshaven). Afgelopen woensdag werd er toestemming verkregen dat deze in gebruik kan worden genomen. De FSRU die momenteel in het nabijgelegen Lubmin is gestationeerd wordt mogelijk ook naar Mukran verplaatst. De totale capaciteit van beide units bedraagt 13,5 miljard m3 per jaar.
Veder staat er bij de terminal in Wilhelmshaven ook een verdubbeling van de capaciteit in de planning. Dat zou volgens de laatste berichten eind juni moeten gebeuren.
Het weerbericht belooft voor het komende weekend wederom een middagtemperatuur van 20 graden of hoger, met naast zon ook een windkracht tot 4 Beaufort. De markt schat daardoor in dat de gemiddelde EPEX-prijs rond de 15 tot 20 €/MWh zal uitkomen. Na het weekend zakt de temperatuur voor Nederland en Noordwest Europa terug tot 1 tot 3 graden onder het langetermijngemiddelde. Dit kan de spotprijzen van zowel gas als elektriciteit ook opwaarts gaan beïnvloeden.
Het volgende marktnieuws verschijnt op donderdag 18 april.
