Gasvoorraden zijn hoogste punt voorbij
16 november 2023 door Redactie EnecoSamenvatting
- Termijnprijzen kabbelen zijwaarts
- Flinke EPEX-prijsschommelingen door wisselende windkracht
- Prijsrisico verschuift naar volgende winter
- Emissierechtenprijs veert op
Terugblik gas
Na een aantal weken van onrust zijn de energiemarkten in rustiger vaarwater terecht gekomen. De dagelijkse fluctuaties in vraag en aanbod zorgen wel voor prijsbewegingen gedurende de handelsdag, maar onderaan de streep is er week-op-week weinig veranderd. De maximumtemperatuur in Nederland liep deze week uiteen van 8 tot 15 graden, waardoor de gasvraag wisselend was. Ook de windkracht was aan grote veranderingen onderhevig en varieerde van windkracht 6 op land tot vrijwel windstil deze donderdag en vrijdag.
Dit was terug te zien in de EPEX-prijzen. Dinsdag werd met 69,17 €/MWh de laagste Baseloadprijs en donderdag met 120,85 €/MWh de hoogste Baseloadprijs van de week vastgesteld. Donderdag tussen 17.00 en 18.00 uur stond met 181,22 €/MWh ook gelijk de hoogste uurprijs tot nu toe deze maand op de borden. Er zijn deze maand nog geen negatieve EPEX-uurprijzen genoteerd. Dit komt doordat in deze tijd van het jaar eventueel overaanbod hoofdzakelijk veroorzaakt wordt door windenergie en dat kan (zeker bij de grote parken op zee) relatief eenvoudig worden afgeschakeld. Ook wordt op dergelijke momenten veel elektriciteit geëxporteerd waardoor de uurprijzen niet onder de nullijn duiken.
De onbalansprijzen houden zich rustig de laatste weken. Er zijn af en toe kortstondige prijspieken naar 1800 €/MWh, maar er is sinds 31 oktober geen noodvermogen meer afgeroepen. Ook plotselinge fluctuaties in windkracht worden soepel opgevangen door het systeem. Deze donderdagochtend viel het windvermogen binnen enkele uren van 7 GW naar 0,5 GW, maar ook dit gaf geen schommelingen in de onbalansprijzen.
De daggasprijs beweegt sinds het begin van de maand rond 40 €ct/m3. Bij weinig wind staat de prijs enkele centen erboven en bij veel wind enkele centen eronder. Over het hele jaar bezien is 40 €ct/m3 ook de gemiddelde daggasprijs.
De termijnprijzen voor gas en elektriciteit zijn licht gestegen als we de prijzen van deze woensdag naast de prijzen van vorige week woensdag leggen. De stijgingen zijn echter beperkt gebleven tot enkele procenten. Zoals ook benoemd in ons webinar van vorige week zien we de risicopremie verschuiven van deze winter naar volgende winter. Gezien de situatie op de Europese gasmarkt is de kans zeer klein dat er de komende maanden nog acute problemen ontstaan. Voor de winter hierna (okt’24 t/m mrt’25) gaan dezelfde risico’s weer meespelen die er eerder al waren:
• De LNG-vraag ligt voorlopig nog hoger dan het LNG-aanbod
• Europa heeft de komende jaren relatief weinig langetermijncontracten voor LNG
• Er moet concurrentie worden gevoerd met Azië om voldoende LNG aan te blijven trekken
• De diverse oorlogen en complexe politieke situaties geven onzekerheid over gasleveringen
De gasprijzen voor volgende winter blijven daardoor vooralsnog boven 50 €ct/m3 staan. Op de jaarcontracten 2025 t/m 2027 zit weinig beweging.
Terugblik olie, steenkool en emissierechten
De olieprijs sloot vorige week woensdag voor het eerst sinds juli onder de 80 $/vat. Hogere productiecijfers en tegenvallende economische berichten zorgden voor prijsdrukkend effect. Sindsdien handelt het voorste maandcontract tussen 80 en 82 $/vat. Door het uitblijven van winterse temperaturen blijven de steenkoolprijzen ook vrij stabiel. Het jaarcontract 2024 werd deze week hoofdzakelijk tussen 110 en 115 $/ton verhandeld.Bij emissierechten zakte het decembercontract vorige week kortstondig onder 75 €/ton, maar inmiddels wordt de 80 €/ton weer bijna aangetikt. De hogere windkracht van vorige week zorgde ervoor dat er minder gas- en steenkoolgestookte centrales nodig waren. Hierdoor konden de eigenaren van die centrales de eerder ingekochte emissierechten weer verkopen, met prijsdruk tot gevolg. Vanuit technisch handelsperspectief blijkt 75 €/ton een belangrijk weerstandsniveau, want elke keer als deze prijs wordt bereikt, volgt er weer een kleine opwaartse correctie. Mogelijk zorgen lage temperaturen deze winter nog voor enige koopwoede, maar we verwachten dat de prijs tussen 75 en 85 €/ton blijft bewegen.
De beschikbaarheid van de Franse kerncentrales staat voor de periode 16-26 november gepland op 45,5 GW/dag, dat is 3,5 GW/dag meer dan het vijfjarig gemiddelde. In de afgelopen weken is echter gebleken dat eigenaar EDF regelmatig last-minute nog neerwaartse bijstellingen doet van de beschikbaarheid. We zagen op die momenten dan ook een klein prijseffect op de gas- en elektriciteitsmarkten.
Door de iets lagere temperaturen en afgenomen windkracht wordt er nu structureel gas aan de voorraden onttrokken. Op 5 november werd met 99,63% de hoogste Europese vulgraad genoteerd. De Nederlandse bergingen stonden op 7 november zelfs op 99,82%. Doordat de kou nog niet echt ingetreden is, worden er beperkte volumes uit de voorraden gehaald. Europa staat momenteel op 99,40% en Nederland op 99,54%.
Het gasaanbod vanuit Noorwegen klimt langzaam naar de maximale capaciteit van ruim 350 miljoen m3/dag. Er zijn nog enkele geplande en ongeplande verstoringen, maar vanaf volgende week staan er nauwelijks werkzaamheden gepland. De Noorse waterreservoirs zijn voor bijna 80% gevuld, dat is hetzelfde niveau als vorig jaar. Ook in Frankrijk en Oostenrijk heeft de recente neerslag ervoor gezorgd dat de waterkrachtcentrales deze winter op volle toeren kunnen draaien.
Visie voor de komende week:
De temperatuur blijft de komende twee weken stabiel rond 10 graden Celsius overdag. De nachttemperaturen laten nog geen vorst zien in de nabije toekomst. Voor de prijsvorming bij daggas gaat vooral de windkracht van belang zijn. Dat bepaalt uiteindelijk in hoeverre er gascentrales moeten bijspringen. Er worden grote Beaufort-fluctuaties verwacht: deze donderdag en vrijdag is het vrijwel windstil, maar dit weekend wordt windkracht vijf alweer aangetikt. Daarna lijkt het te stabiliseren rond windkracht 3 à 4 op land.
Bij de EPEX-prijzen zien we ook grote prijsbewegingen voor de komende dagen. Dit weekend wordt momenteel rond 85 €/MWh verhandeld, met potentieel enkele zeer laag geprijsde nachtelijke uren. Volgende week staat nu voor ca. 100 €/MWh op de borden. Behalve de typisch ‘dure’ uren (07.00 – 09.00 en 17.00 – 19.00 uur) verwachten we geen grote uitschieters naar boven of beneden.
De weersomstandigheden geven de komende weken ook weinig reden om veel volatiliteit te verwachten op de termijnmarkten. Naarmate november verder vordert, kan het decembercontract mogelijk wat ‘kou-risico’ verliezen en beweegt die dichter naar de daggasprijs toe. Er zijn diverse langetermijnvoorspellingen voor deze winter die milde temperaturen en bovengemiddelde windkracht laten vermoeden, maar er wordt logischerwijs nog een flinke slag om de arm gehouden. Gezien de huidige vraag- en aanbodverhouding zien we meer neerwaarts dan opwaarts potentieel voor de gas- en elektriciteitsprijzen. De markten hebben echter eerder al laten zien dat vraag en aanbod al lang niet meer de enige factoren zijn die de prijzen kunnen beïnvloeden.
