EPEX spotprijs zakt weg door onstuimig weer

Samenvatting:

• Gascontract Q1-24 op laagste prijsniveau in twee jaar tijd
  
• Steenkool zet dalende trend voort
  
• Emissierechten vertonen opvallende prijsstijging
  
• Eerste negatieve EPEX uurprijzen sinds eind oktober

De afgelopen twee maanden lieten de gas- en elektriciteitsprijzen een gestaag dalende trend zien. Afgelopen maandagmiddag leek deze dalende prijstrend echter plotseling te worden verstoord. Halverwege de middag was er sprake van fors op lopende noteringen. De kortetermijnprijzen op de TTF-gasmarkt stegen in korte tijd met bijna 10%. Het januari-contract steeg bijvoorbeeld tot boven de 35 €ct/m³.

Deze prijsstijging was hoogstwaarschijnlijk het gevolg van het bericht van de oliegigant British Petroleum, die bekendmaakte dat ze voorlopig uit veiligheidsoverwegingen (en sterk oplopende verzekeringskosten) geen schepen met olie en gas meer via de Rode Zee route laten varen. In navolging van andere rederijen is dit een reactie op de recente aanvallen door rebellen op enkele schepen aldaar. Een alternatieve route leidt helemaal om het Afrikaanse continent heen.
Als deze situatie lang aanhoudt, dreigt dit de aanvoerketens naar Europa toe te kunnen gaan verstoren. De Rode Zee ligt namelijk op een belangrijke scheepvaartroute tussen Azië en Europa. Schepen die bijvoorbeeld vanuit het Midden-Oosten varen, gebruiken deze route om vervolgens via het Suezkanaal en de Middellandse Zee naar Europa te gaan. Aan de andere kant wordt minder dan 5% van het wereldwijde LNG wordt hierlangs de verscheept. 

Prijsdaling verder doorgezet
De schrik was van korte duur, want dinsdag werd direct na het openen van de beurs de daling alweer ingezet. In de middag waren de contracten voor de komende winterperiode (Q1-24) op het laagste punt in twee jaar tijd aangekomen. 
Twee jaar geleden was de situatie compleet anders. Toen gingen we de winter in met gasvoorraden die voor de helft gevuld waren. Bovendien was dat ook nog enkele weken voorafgaand aan de Oekraïne-oorlog. Het jaarcontract 2024 lag toentertijd overigens net boven de 25 €ct/m³, dus de huidige prijs van 34 €ct/m³ is daar nog wel behoorlijk boven. 

Per saldo dus lagere noteringen vergeleken met een week geleden. Daarvoor zijn meerdere redenen aan te wijzen. Ten eerste is de Noorse aanvoer momenteel maximaal. Doordat het Kollsness doorvoerpunt iets boven de technische capaciteit levert, is de totale gasaanvoer bijna 360 miljoen m³ per dag. Dat is het hoogste niveau in minstens drie jaar tijd. 
Daarnaast blijft de gasvraag beperkt, mede door het relatief zachte weer voor de tijd van het jaar. Voor heel Europa bezien, is de gasvraag ongeveer gelijk aan die van een jaar geleden. Dat betekent dus opvallend genoeg dat, ondanks dat de gasprijs momenteel een factor drie lager ligt, de totale gasvraag niet of nauwelijks is toegenomen. 
Dit zorgde de afgelopen week dan ook voor een zeer beperkte afname van de vulgraad van de Europese gasvoorraden. Het gemiddelde voor heel Europa is momenteel nog 88%. Nederland staat in een week tijd twee procentpunt lager, op circa 84%. Duitsland is nog een van de weinige landen waar het vulpercentage nog boven de 90% ligt. Met de laatste week van het jaar voor de boeg, zal de vulgraad bij de start van het nieuwe jaar nog steeds hoger liggen dan een jaar geleden het geval was.

Wisselend beeld bij steenkool, emissierechten en olie
De steenkoolprijs liet de afgelopen handelsdagen een verdere prijsdaling zien. Het 2024-jaarcontract is vorige week vrijdag onder de 100 $/ton gezakt. Dit prijsniveau werd in de laatste week van mei 2023 ook even aangeraakt. Daarvoor moeten we precies twee jaar terug in de tijd gaan. Ook toen daalde de prijs onder de 100 $-grens. Om in de dagen rond de jaarwisseling van 2021/2022 zelfs kort naar de 80 $/ton te zakken.

Bij emissierechten is de handel in het Dec-23 tijdvak inmiddels afgelopen. Dat betekent dat Dec-24 nu het richtinggevende tijdvak is geworden voor de markt. Opvallend is dat de prijs voor emissierechten in de afgelopen week weer aan het oplopen was. Vorige week vrijdag zakte het Dec-24 contract nog onder de 70 €/ton. Donderdagochtend stond de 77,7 €/ton alweer op het scherm. Mogelijk dat de verkoopdruk na het wegvallen van het 2023-contract minder is geworden.

De eerder genoemde situatie rond de ontregeling van het scheepvaartverkeer in de Rode Zee heeft meer invloed op de olieprijs. Van de wereldwijde vraag wordt namelijk bijna 10% langs deze route verscheept. Sinds vorige week is de Brent olieprijs opgelopen van 73 tot boven de 80 $/vat. 

Een week geleden noteerde de daggas prijs rond de 34 €ct/m³. Vanaf het weekend is deze gedaald, maar blijft vooralsnog boven de 30 €ct/m³ hangen. Het prijsverschil met de frontmaand januari is opgelopen. Dat betekent dat de dagvooruit gasprijs momenteel meer dan een cent onder de termijnprijs van het januari contract handelt.

De dalende spotprijs van gas heeft ook invloed op de EPEX spot uurprijsvorming. Sinds het afgelopen weekend is de gemiddelde EPEX-prijs niet boven de 80 €/MWh uitgekomen. De hoogste uurprijzen in de ochtend- en avondpiek kwamen maar ternauwernood boven de 100 €/MWh uit. De aantrekkende wind zorgde ervoor dat er op donderdag 21 december zelfs twee uren met een licht negatieve uurprijs tot stand kwam. Dat was zondag 29 oktober voor het laatst het geval. In totaal zijn er dit jaar bijna 300 uren geweest met een negatieve prijs.

Ten noorden van Nederland trekt storm Pia langs. Vooral de Scandinavische landen zullen daarmee te maken krijgen. Voor onze omgeving geldt dat we daar tot en met het weekend een staartje van meekrijgen, naar verwachting met windstoten tot windkracht 6 tot 7. De temperatuur blijft aan de hoge kant voor de tijd van het jaar, tot drie graden hoger dan het langjarig gemiddelde. 
In Oost-Europa ligt de temperatuur rond deze tijd van het jaar rond het vriespunt, daar is het verschil nog groter dan in het westelijke deel van Europa. Alleen in Scandinavië is de temperatuur de komende weken tot drie graden kouden dan ‘normaal’. 

In combinatie met de vakantieperiode die we voor de boeg hebben, zal dit ook de gasvraag blijven drukken en is er fundamenteel gezien geen reden een voor stijgende gasprijs. Temeer daar de LNG-aanvoer goed op peil blijft. Tot het einde van het jaar worden er bij de Nederlandse terminals nog vier ladingen verwacht. In Groot-Brittannië is het aantal zelfs twaalf stuks, wat er één meer is dan vorig jaar.

Het onstuimige weer dat voor de komende dagen wordt verwacht zal behoorlijk gaan drukken op de EPEX spotprijs. Voor het aankomende weekend is de kans op negatieve uurprijzen dan ook groot. De markt schat voor het weekend een gemiddelde spotprijs van slechts 20 €/MWh in. Ook voor de aanstaande feestdagen wordt wisselvallig weer verwacht met veel wind. Ondanks dat de weersverwachting aangeeft dat de temperatuur richting het einde van het jaar een stapje naar beneden doet, wordt voor de laatste week van jaar een gemiddelde spotprijs van circa 50 €/MWh. Dat komt met name doordat verwacht wordt dat de energievraag in de kerstvakantieweek afneemt.

Dit is het laatste marktnieuws van het jaar 2023. Het eerstvolgende marktnieuws publiceren wij op 4 januari. Wij wensen u fijne feestdagen en een gezond en voorspoedig 2024.