Aanhoudende malaise door Franse pensioensurplace

• Drie LNG-terminals nog steeds in staking
• Verwacht gebrek aan smeltwater betekent risico op hogere elektriciteitsprijzen deze zomer
• Negatieve uurprijzen door elektriciteitsoverschot
• Gasvoorraden week-op-week netto gevuld

De stakingen in Frankrijk duren maar voort, waardoor drie van de vier LNG-importterminals nog steeds geen leveringen kunnen ontvangen. De werkonderbrekingen zijn nu in ieder geval verlengd tot en met deze donderdag. De terminal in Duinkerken is wel af en toe operationeel tussen de eendaagse stakingen door. Hierdoor verleggen de meeste LNG-tankers hun koers naar nabijgelegen terminals, maar ook naar terminals in Griekenland en Turkije. Dat laatste oefent opwaartse prijsdruk uit op de TTF-markt, omdat het ten koste gaat van de gasaanvoer naar Noordwest-Europa.

Doordat Frankrijk normaal gesproken één van de grootste Europese LNG-importeurs is, hebben Spanje, België, Groot-Brittannië en Nederland te maken met topdrukte bij hun havens. Nederland ontving bijvoorbeeld zeven tankers de afgelopen week en de komende week staan er nog zes leveringen op stapel. Elders in Europa worden nog eens dertig tankers verwacht in de eerste week van april.

De werkonderbrekingen in Frankrijk hebben niet alleen effect op de LNG-markt, maar ook op de Franse kern- en waterkrachtcentrales. Zowel gepland als ongepland onderhoud aan de kerncentrales kan niet plaatsvinden door personeelstekort, waardoor het beschikbare vermogen kleiner is dan eerdere inschattingen van EdF. Dit probleem verschuift richting de zomer- en wintermaanden en dat zien we terug in de Franse elektriciteitsprijzen, die voor Q1’24 ruim twee keer zo hoog zijn als in Duitsland (375 om 155 €/MWh voor baseload). Bovendien zorgen de slechte neerslagcijfers niet alleen voor slechte wintersportcondities, maar ook voor weinig smeltwater de komende maanden. Frankrijk en Oostenrijk zijn voor respectievelijk 10 en 60 procent afhankelijk van elektriciteitsopwekking via waterkrachtcentrales. Door het tekort aan smeltwater moeten gascentrales en buurlanden bijspringen waardoor de prijzen stijgen.

Ontwikkeling termijnprijzen gas en elektriciteit

De laatste twee weken bewegen de termijnprijzen in een vrij nauwe bandbreedte. Op de gasmarkt kabbelt het Q3-contract bijvoorbeeld al een tijd rond 45 €ct/m3; de ene dag een paar cent erboven, de andere dag een paar cent eronder. Zo ook het komende wintercontract (Q4’23 – Q1’24) dat tussen 50 en 55 €ct/m3 beweegt sinds de tweede week van maart. Ook het jaarcontract 2024 lijkt nog niet echt onder 50 €ct/m3 te willen duiken en handelt tussen 50 en 52 €ct/m3. De overige contractjaren zijn week-op-week licht opgelopen, maar het betreft prijsstijgingen van maximaal twee €ct/m3.

Eenzelfde beeld is zichtbaar op de elektriciteitsmarkt. De afgelopen twee weken zijn de prijzen iets gestegen, maar het gaat slechts om enkele procenten. Bij emissierechten zien we ook stabilisatie sinds medio maart, rond een niveau van 90 €/ton. Olie heeft weer wat opwaarts momentum te pakken na de prijsdip naar 73 $/vat enkele weken terug. Inmiddels beweegt de prijs richting 80 $/vat. De steenkoolprijs is ook uit het dal gekropen en handelde deze woensdagmiddag op 138 $/vat, ongeveer 10 $/vat hoger dan een week terug. De lente wil nog niet doorbreken, waardoor de vraag naar steenkool langer op niveau blijft dan wellicht vooraf gedacht was. 

Het was wederom een onstuimige week qua weersomstandigheden en dat had ook zijn weerslag op de EPEX-prijzen. Zonnige en bewolkte dagen wisselden elkaar af en de windproductie fluctueerde hevig. Afgelopen vrijdag, zaterdag en maandag werden weer enkele negatieve uurprijzen genoteerd, terwijl maandagavond bijna 190 €/MWh werd aangetikt toen de wind wegviel. De gemiddelde EPEX-prijs over de hele week bezien kwam rond 80 €/MWh uit.

Daggas hield zich een stuk rustiger. Sinds afgelopen vrijdag staat de prijs wel weer hoger dan 40 €ct/m3, maar de prijsbewegingen zijn beperkt tot enkele centen week-op-week. Het stevige aanbod aan hernieuwbare elektriciteit zorgde ervoor dat de gascentrales met name overdag op een laag pitje staan en vooral ’s avonds bijsprongen.

De snel wijzigende weersomstandigheden hebben Tennet de nodige uitdagingen gegeven. Vorige week donderdag werd aan het begin van de avond tot twee keer toe noodvermogen in opregelende richting afgeroepen. Zaterdag, maandag en dinsdag was dit nogmaals het geval, allemaal in de avonduren. De onbalansprijzen liepen in die periodes regelmatig op tot boven 1000 €/MWh. In alle gevallen was het elektriciteitsnet binnen een uur weer afdoende in balans om de noodvermogenafroep weer in te trekken.

Gasvoorraden weer iets gevuld

Volgens de laatst beschikbare data waren de Europese gasvoorraden op dinsdag 28 maart voor ca. 55,68% gevuld. Dit bekent dat er week-op-week netto 0,08% geïnjecteerd is in de bergingen. Het is de eerste week sinds medio november waarin dit het geval is. Nederland staat rond 58,8% waarbij opvalt dat de Grijpskerk-berging sinds 25 maart helemaal leeg was in verband met de conversie naar opslag van laagcalorisch gas. Op 27 maart is begonnen met het opnieuw vullen van deze caverne.

De Franse voorraden zijn qua capaciteit vergelijkbaar met die in Nederland, maar daar is de vulgraad nog slechts 27,6% vanwege de eerder genoemde stakingen. Als de stakingen aanhouden, betekent dit een stevige achterstand in het vullen van die bergingen.

Noors onderhoud vanaf half april

De export van Noors gas naar Noordwest-Europa is erg stabiel de afgelopen weken, waarbij er gemiddeld tussen 320 en 350 miljoen m3/dag wordt geleverd. Deze week zijn er nog werkzaamheden uitgesteld of geschrapt, waardoor er meer gas onze kant op kwam dan vooraf verwacht was. Vanaf medio april verandert dat beeld, want dan gaat het onderhoudsseizoen echt van start. Dit zou geen verrassing moeten zijn voor de markt. Maar waar gewerkt wordt, kan ook vertraging ontstaan. Tot eind juni zal de dagelijkse export nauwelijks meer boven 300 miljoen m3 uitkomen. Eventuele vertragingen kunnen voor kortstondige opwaartse prijsbewegingen zorgen op de kortetermijnmerkt voor gas.

Het lijkt erop dat we ons nog door een paar dagen met herfstige weersomstandigheden heen moeten worstelen, waarbij en met name vrijdag en zaterdag veel regen wordt verwacht. De wind trekt vrijdag en zaterdag weer aan tot kracht vijf op land. Vanaf zondag wordt het zonniger met lagere windsnelheden en in de nacht lagere temperaturen. Dat levert dit weekend waarschijnlijk een gemiddelde EPEX-prijs rond 70 €/MWh op en een daggasprijs rond 41 €ct/m3 De nachttemperaturen bewegen aan het begin van de week rond het vriespunt, maar daarna lopen ze iets op. Voor levering volgende week handelt baseload elektriciteit momenteel rond 110 €/MWh en gas rond 43 €ct/m3.

Nu we de winter echt achter ons hebben gelaten is er nog enig dalingspotentieel op zowel de gas- als de elektriciteitsprijzen. Bij elektriciteit is er nog de afhankelijkheid van de wat onvoorspelbare emissierechtenprijs. Bij gas zien we dat de Aziatische zomergasprijzen onder 40 €ct/m3 staan en voor Q4’23 onder 50 €ct/m3. Het is voor Europa niet nodig om daar ver boven te zitten om LNG aan te blijven trekken. De Europese doelstelling voor de Nederlandse gasvoorraden is 56% op 1 juli en daar zitten ‘we’ nu al boven. Voor het succesvol vullen van de bergingen zijn dus zelfs enkele mogelijke tegenslagen goed op te vangen.