Waarom spitsmijden op het energienet slim is – en wat u zelf kunt doen
Om overbelasting van het elektriciteitsnet aan te pakken, overweegt demissionair minister Jetten ingrijpende maatregelen. Hij denkt bijvoorbeeld aan een verplichting voor bedrijven om in de piekuren minder stroom af te nemen. Zover is het nog niet, maar dit ‘spitsmijden’ kan ook zonder verplichting voor veel organisaties voordeel opleveren. Hoe zit dat en hoe werkt dat dan?12 februari 2024 door Redactie EnecoOp het elektriciteitsnet wordt het steeds drukker. Door een toenemende vraag, maar ook doordat het aantal wind- en zonneparken exponentieel gegroeid is, waardoor het aanbod heel hoog is wanneer er veel wind staat en de zon schijnt. In grote delen van het land is geen ruimte meer beschikbaar voor nieuwe aansluitingen op het net door netcongestie. Waarbij er dus echt files ontstaan in de elektrische infrastructuur, en daarmee risico’s op spanningsproblemen op het netwerk. “Dat probleem heeft ook invloed op andere ontwikkelingen”, vertelt Jasper Feuth, senior productontwikkelaar bij Eneco. “Er zijn bijvoorbeeld locaties waar nieuwbouwprojecten stil liggen, terwijl we al een tekort aan woningen hebben. Simpelweg omdat het netwerk de extra capaciteit niet heeft. En ook voor de verdere verduurzaming van Nederland is het niet bevorderend.”
“Tegelijkertijd is eindeloos extra kabels in de grond leggen niet de oplossing, net zoals je niet onbeperkt rijstroken aan de snelwegen kunt toevoegen.”
Anders omgaan met het energienet is een must
De gezamenlijke netbeheerders hebben in oktober plannen gepresenteerd om 8 miljard te investeren in uitbreiding van de netcapaciteit. “Tegelijkertijd is eindeloos extra kabels in de grond leggen niet de oplossing”, zegt Feuth. “Net zoals je niet onbeperkt rijstroken aan de snelwegen kunt toevoegen om het verkeer op piekmomenten zoals de dinsdagochtend en -avond te faciliteren. Er is lang gedacht dat dit voor energienetten anders lag, dat je in de bodem gewoon van de tweebaanssnelweg een 32-baanssnelweg kunt maken als het moet. Maar inmiddels zijn netbeheerders tot de conclusie gekomen: dat gaat nooit lukken. Niet vanwege de ruimte die daarvoor nodig is en niet vanwege de kosten. Het ontbreekt bovendien aan voldoende mankracht en materialen. Dat betekent dat we met z’n allen het energienet anders moeten gaan gebruiken, slimmer, waarbij we de belasting van het net beter spreiden en de spitsmomenten mijden met onze vraag naar stroom. Dit is echt een omslag in het denken.”Slim energieverbruik geeft concurrentievoordeel
Ondertussen zijn ook bedrijven anders naar hun energieverbruik gaan kijken. Dat heeft alles te maken met de recente stijgingen van de energieprijzen. Feuth: “De energiekosten krijgen een groter aandeel in de operationele kosten en zijn onvoorspelbaarder geworden. Hierdoor wordt energie een strategisch onderwerp: als je hier slim mee omgaat, valt daar voor je bedrijf concurrentievoordeel mee te halen: wie strategisch energie inkoopt en zijn verbruik slim stuurt zal lagere voorspelbaardere energiekosten hebben. We zien dan ook dat spitsmijden voor steeds meer organisaties interessant wordt. Dat houdt in dat je bij grote drukte op het elektriciteitsnet tijdelijk minder energie verbruikt dan normaal, en zo nodig op dalmomenten juist meer. Minderen kan bijvoorbeeld door een productieproces even niet helemaal op volle toeren te laten draaien of door je zonne-installatie of laadfaciliteiten tijdelijk iets te dimmen. Andersom kun je je verbruik ook tijdelijk opschroeven en hiervoor nog beloond worden ook.”Vergoeding die flink kan oplopen
Om dit flexibiliseren van het verbruik aantrekkelijk te maken voor organisaties, staat er voor hen een vergoeding tegenover. Die kan in de huidige markt fors oplopen. Voorwaarde is wel dat die flexibilisering gecoördineerd gebeurt, op verzoek van de netbeheerder. “Daarvoor is het belangrijk dat je samenwerkt met een erkende Congestion Service Provider, of CSP”, zegt Feuth. “Daarvan zijn er ongeveer veertig in Nederland, waarvan Eneco een van de grootste is. CSP’s hebben als hoofdtaak om lokale stroomoverschotten en -tekorten op te vangen op momenten dat de netbeheerder congestie verwacht. Dit doen ze door te sturen binnen hun eigen verbruiks-, opslag- en opweksystemen, zoals windparken. Maar ook door bij bedrijven mogelijkheden te verzamelen om het energieverbruik te flexibiliseren en die aan te bieden bij een netbeheerder.”Spitsmijden in de praktijk
Organisaties die van deze mogelijkheid gebruikmaken, kunnen zelf kiezen hoe ze dit regelen. Feuth: “Wij krijgen als CSP van de netbeheerder minstens één dag van tevoren het verzoek om in een specifiek tijdvenster minder of juist meer stroom te gebruiken. Dit geven wij dan geautomatiseerd door aan de betrokken partijen. Bedrijven kunnen dan óf zelf aan de knoppen draaien, óf wij doen dat voor hen via een stuurbox die zorgt dat de energiebehoefte precies op het juiste moment verhoogd of verlaagd wordt. Eneco OpwekOptimaal, onze stuurbox voor zonnesystemen, is bijvoorbeeld al geschikt voor installaties vanaf 150 zonnepanelen – waarmee flexibilisering voor heel veel klanten toegankelijk wordt. De inkomsten van de energiehandel en/of de vergoeding van de netbeheerder, verrekenen wij vervolgens via de energienota.”Beproefd concept
Feuth kan zich voorstellen dat ondernemers het spannend vinden om een andere partij zoals Eneco direct of indirect controle te geven over hun energievoorziening en apparatuur. “Voor veel sectoren is dit onontgonnen terrein. Tegelijkertijd is het bijvoorbeeld in de tuinderswereld al jaren gebruikelijk. Hier is het energiegebruik goed voor zo’n 30% van de operationele kosten en dus van strategisch belang. Bedrijven als Eneco bedienen bij tuinders op afstand bijvoorbeeld de ledverlichting maar vooral ook de warmtekrachtkoppelingen waarvan in kassen gebruik wordt gemaakt. Dat zijn systemen die warmte én elektriciteit opwekken. Door slim te sturen op basis van de situatie in de kassen én het actuele verschil tussen de gas- en elektriciteitsprijs, wordt het verschil gemaakt tussen geld per paprika verliezen of verdienen.”“Zodat er meer ruimte ontstaat, zonder het netwerk onbeperkt uit te moeten breiden.”
Meer innovaties
Ondertussen ontwikkelt Eneco ook andere innovaties die helpen pieken in de elektriciteitsnetten af te toppen. Zoals batterijsystemen die overschotten aan duurzame opwek kunnen opslaan, en een VPP (virtual power plant). “Dat is een platform van allerlei grote en kleine stuurbare assets dat werkt als een virtuele energiecentrale”, legt Feuth uit. “Door assets zoals zonne-installaties en windmolens van diverse partijen te koppelen en op afstand te sturen, wordt meer flexibiliteit gecreëerd om de balans op het elektriciteitsnet te beschermen. Zo zijn er allerlei mogelijkheden om slimmer met het netwerk om te gaan. Zodat er meer ruimte ontstaat, zonder het netwerk onbeperkt uit te moeten breiden. Zo brengen we samen met organisaties de verduurzaming van Nederland weer een stap verder. Op een manier die voor die organisaties óók nog eens lonend is. Daar praten we graag over verder.”Meer weten?
Wilt u meer weten over de concrete oplossingen die Eneco voor uw organisatie en specifieke situatie kan bieden? Mail dan naar duurzaamzakelijk@eneco.com. Een team van specialisten zal zo snel mogelijk en geheel vrijblijvend contact met u opnemen.
Een duurzamer energiesysteem met een slimme batterij
Door uw opwek, opslag en verbruik optimaal op elkaar af te stemmen, heeft u minder energie nodig van het net.
